ความแตกต่างระหว่าง Green Building (อาคารเขียว) กับ Low Carbon Building (อาคารคาร์บอนต่ำ)

ในโลกปัจจุบันที่เผชิญกับปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างรุนแรง การออกแบบอาคารได้กลายเป็นภารกิจที่ไม่ใช่เพียงเรื่องของการใช้สอยหรือความสวยงามอีกต่อไป แต่เป็นกลไกสำคัญในการผลักดันสู่ความยั่งยืนของสังคมและสิ่งแวดล้อม

Wazzadu Low Carbon Material Library มองว่าแนวคิดการออกแบบก่อสร้างที่มีบทบาทสำคัญในแวดวงสถาปัตยกรรมและการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ คือ Green Building (อาคารเขียว) และ Low Carbon Building (อาคารคาร์บอนต่ำ) ถึงแม้จะดูคล้ายกันในเป้าหมายเรื่องความยั่งยืน แต่ทั้งสองอาคารนี้กลับมีจุดเด่นและวิธีคิดที่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญครับ

Green Building เป็นแนวคิดที่เน้นการออกแบบก่อสร้างและบริหารจัดการอาคารโดยมุ่งลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทั้งในเชิงทรัพยากร การใช้พลังงาน น้ำ วัสดุ และสุขภาวะของผู้อยู่อาศัย โดยพิจารณาองค์ประกอบอย่างเป็นองค์รวมตั้งแต่การวางแผนที่ตั้งอาคาร การใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ การเลือกวัสดุที่ไม่เป็นพิษต่อสุขภาพ ไปจนถึงคุณภาพอากาศภายในอาคาร

สำหรับการออกแบบ Green Building จะมีการเกณฑ์การประเมินว่าอาคารนั้นๆ ผ่านมาตรฐานหรือไม่ ซึ่งในประเทศไทยมีเกณฑ์ที่ใช้กำหนดในชื่อว่ามาตรฐาน TREES ส่วนในประเทศอื่นๆ ต่างมีเกณฑ์แตกต่างกันออกไป เช่น ที่อเมริกาจะใช้มาตรฐาน LEED และสิงคโปร์ใช้มาตรฐาน Green Mark และระบบการประเมินทั้งหมด จะชี้วัดความยั่งยืนในหลากหลายมิติ อาคารเขียวจึงเปรียบได้กับแนวทางเชิงบูรณาการที่ไม่เพียงป้องกันผลกระทบเชิงลบต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังมุ่งสร้างผลกระทบเชิงบวกกลับคืนแก่ระบบนิเวศและชุมชน

ขณะที่ Low Carbon Building จะมีจุดเด่นที่เน้นการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยเฉพาะการลดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ตลอดวงจรชีวิตของอาคาร ไม่ว่าจะเป็นระยะก่อนการก่อสร้าง ระหว่างใช้งานหรือหลังการรื้อถอนอาคารเมื่อต้องการรีโนเวทและไม่ได้ใช้งานอีกแล้ว

Low Carbon Building ให้ความสำคัญกับการวัดปริมาณคาร์บอนจาก 2 แหล่งหลัก คือ “Embodied Carbon” หรือก็คือคาร์บอนที่สะสมอยู่ในวัสดุก่อสร้าง และ “Operational Carbon” ที่เกิดจากการใช้พลังงานระหว่างการใช้งานอาคาร กลยุทธ์ที่สำคัญของการออกแบบก่อสร้างอาคารประเภทนี้ จึงครอบคลุมถึงเรื่องการสเปคใช้วัสดุที่มีคาร์บอนต่ำ เช่น ไม้แปรรูปชนิดพิเศษ เหล็กรีไซเคิล หรือวัสดุที่สามารถเก็บกักคาร์บอนได้

รวมถึงการออกแบบเพื่อให้ใช้พลังงานน้อยลง เช่น การใช้แนวคิด Passive Design ที่จัดวางอาคารตามทิศทางกระแสลมและทิศทางของแสง หรือการใช้ฉนวนกันความร้อน การติดตั้งระบบพลังงานหมุนเวียนอย่างแผงโซลาร์เซลล์ที่ติดตบริเวณหลังคาและชั้นดาดฟาเพื่อสะสมพลังงานแสงอาทิตย์ไว้ใช้ตอนกลางคืน

เป้าหมายของทั้ง Green Building และ Low Carbon Building จะมุ่งไปในทิศทางเดียวกัน คือการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสนับสนุนความยั่งยืน แต่เมื่อพิจารณาในเชิงกลยุทธ์การออกแบบแล้ว จะแบ่งได้ดังนี้

- Green Building จะมองภาพรวมแบบบูรณาการในหลายมิติ ไม่เพียงมุ่งลดคาร์บอนแต่ยังครอบคลุมถึงการดูแลทรัพยากร น้ำ สุขภาวะ และสภาพแวดล้อมภายในอาคาร

- Low Carbon Building จะให้ความสำคัญกับเรื่องพลังงานและปริมาณการลดคาร์บอนเป็นหลัก

โดยมีความเชื่อมโยงกับเป้าหมายระดับโลกอย่าง Net Zero Emission หรือ Carbon Neutrality ที่หลายประเทศรวมถึงประเทศไทยกำหนดไว้ภายในกลางศตวรรษนี้

ที่น่าสนใจคือ ทั้งสองแนวคิดสามารถผสานกันได้อย่างทรงพลัง อาคารที่เป็น Green Building ก็สามารถได้รับการออกแบบให้อยู่ในกรอบของ Low Carbon Building ได้ด้วย หากมีการบริหารจัดการวัสดุและพลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ เช่นเดียวกัน อาคารคาร์บอนต่ำเองก็สามารถยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้อยู่อาศัยได้เช่นเดียวกับอาคารเขียว หากผนวกองค์ประกอบด้านสุขภาวะและสิ่งแวดล้อมเข้าไปอย่างเหมาะสม

การเลือกแนวทางใดแนวทางหนึ่งจึงไม่ใช่คำตอบสุดท้าย หากแต่ควรมองว่า Green Building และ Low Carbon Building คือแนวทางร่วมที่สามารถผสานแนวคิดเข้าด้วยกัน เพื่อสร้างสรรค์อาคารที่ไม่เพียงแค่ “ลดผลกระทบ” แต่ยัง “เพิ่มคุณค่า” ทั้งต่อโลกและผู้คนที่อยู่อาศัยภายในอาคารนั้นอย่างแท้จริงครับ

ขอขอบคุณข้อมูล :

https://www.innovator-x.com

ขอขอบคุณรูปประกอบ :

https://archello.com/