การออกแบบอาคารเขียวมาตรฐาน LEED คืออะไร

เมื่อเรื่องความยั่งยืนไม่ใช่เพียงแค่กระแสเทรนด์ แต่กลายเป็นเงื่อนไขสำคัญของการออกแบบและก่อสร้างอาคารแทบจะทั่วโลก หรือที่มักจะเรียกว่าอาคารเขียว โดยหนึ่งในมาตรฐานที่ถูกยอมรับมากที่สุดคือ LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) ซึ่งเป็นเครื่องหมายรับรองว่าอาคารนั้นใส่ใจสิ่งแวดล้อม มีกระบวนการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นการเข้าใจว่า LEED คืออะไร จึงไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป เพราะมันสะท้อนถึงอนาคตของสถาปัตยกรรมและเมืองที่เราทุกคนจะใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันครับ

วันนี้ Wazzadu Low Carbon Material Library จะมาเล่าเรื่องนี้ครับ

เล่าย้อนกลับไปเล็กน้อยว่ามาตรฐาน LEED นั้นเกิดขึ้นตั้งแต่ ปี ค.ศ.1993 ในสหรัฐอเมริกา เพื่อสร้างเกณฑ์กลางในการวัดความยั่งยืนของอาคาร แรกเริ่มใช้ในโครงการขนาดใหญ่ ก่อนจะถูกขยายไปยังบ้าน อาคารสำนักงาน โรงพยาบาล โรงแรม และโครงสร้างพื้นฐาน

รู้จักกับมาตรฐาน LEED Certification 

LEED Certification (Leadership in Energy and Environmental Design) เป็นระบบการรับรองอาคารเขียวที่ได้รับการยอมรับทั่วโลก พัฒนาโดย U.S. Green Building Council (USGBC) ที่ได้ยอมรับในระดับโลกจากสภาอาคารเขียวสหรัฐอเมริกา เป็นระบบการประเมินและรับรองอาคารที่มีประสิทธิภาพด้านการใช้พลังงานและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยเกณฑ์คะแนนของ LEED แบ่งเป็น 4 ระดับได้แก่ 

• ระดับผ่านการรับรอง (Certified)
• ระดับเงิน (Silver)
• ระดับทอง (Gold)
• ระดับแพลตตินัม (Platinum)  

และ LEED ไม่ได้ดูเพียงด้านพลังงาน แต่ครอบคลุมหลากหลายหมวด เช่น

• LEED สำหรับการออกแบบอาคารและการก่อสร้าง (LEED for Building Design & Construction)
• LEED สำหรับการตกแต่งภายในและการก่อสร้าง (LEED for Interior Design & Construction)
• LEED สำหรับการจัดการอาคารและบำรุงรักษา (LEED for Building Operations & Maintenance)
• LEED สำหรับการพัฒนาพื้นที่รอบอาคาร (LEED for Neighborhood Development)
• LEED สำหรับบ้านที่อยู่อาศัย (LEED for Homes)
• LEED สำหรับเมืองและชุมชน (LEED for Cities & Communities)

ตัวอย่างการประเมินของ LEED

- การประหยัดพลังงาน : ลดการใช้พลังงาน เช่น การใช้ไฟฟ้าจากอุปกรณ์และเครื่องใช้ไฟฟ้าภายในอาคาร

- การใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพ : มีระบบบำบัดน้ำหรือลดการใช้น้ำในอาคารและภูมิทัศน์ไม่ให้สิ้นเปลืองเกินไป

- การเลือกวัสดุที่ไม่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยลง : เลือกใช้วัสดุรีไซเคิล, วัสดุที่ปลอดสารเคมี, วัสดุที่ลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ เพื่อมุ่งสู่การลดปริมาณการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ

- การปรับปรุงคุณภาพอากาศให้ดีขึ้น : มีระบบควบคุมมลพิษทางอากาศและออกแบบการจัดการระบบระบายอากาศที่ดี

- การออกแบบที่เพิ่มพื้นที่สีเขียว : เพื่อให้มีพื้นที่ผ่อนคลายและช่วยให้การเข้าถึงแสงธรรมชาติง่ายขึ้น เพื่อลดการใช้แสงสว่างจากหลอดไฟ หรือการเลือกพื้นที่ก่อสร้างที่ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

แล้วสิ่งนี้มีผลกระทบอะไรต่อวงการออกแบบสถาปัตยกรรมบ้าง ทาง Wazzadu Low Carbon Material Library ลองวิเคราะห์ออกมาแล้วจะได้ประเด็นหลักๆ ตามนี้ครับ

1. เป็นมาตรฐานกลางเรื่องของอาคารเขียวที่ทั่วโลกยอมรับ

เพราะ LEED ทำหน้าที่เป็นเกณฑ์สากลที่ทุกคนเข้าใจตรงกันว่า อาคารที่ผ่านการรับรองมาแล้วนั้น เป็นอาคารที่มีการออกแบบและก่อสร้างอย่างยั่งยืน สิ่งนี้ช่วยยกระดับคุณภาพงานออกแบบของโครงการที่ได้รับ LEED รวมถึงสร้างความน่าเชื่อถือในสายตานักลงทุนและสังคม เพราะ LEED สอดคล้องกับนโยบายโลกด้านสิ่งแวดล้อมที่ใน

หลายๆ ประเทศออกกฎหมายหรือมาตรการที่บังคับให้โครงการต้องคำนึงถึงการลดคาร์บอนไดออกไซด์ การที่อาคารนั้นๆ ได้รับมาตรฐานมาแล้วจึงเป็นเหมือนใบเบิกทางที่ทำให้ง่ายต่อการปฏิบัติตามข้อกำหนดเหล่านี้

2. ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรให้มีประสิทธิภาพ

คะแนนที่จะได้มาซึ่งมาตรฐาน LEED ทำให้สถาปนิกและนักออกแบบต้องคำนึงถึงการใช้พลังงาน น้ำ และวัสดุอย่างคุ้มค่า เพื่อลดการสิ้นเปลือง และบางโครงการเลือกใช้นวัตกรรมวัสดุใหม่ๆ ในการก่อสร้าง หรือแม้แต่การใช้พลังงานหมุนเวียนมาออกแบบระบบอาคาร ไว้ลดทรัพยากรให้น้อยลงกว่าอาคารทั่วไปที่ใช้พลังงาน

นอกจากนี้ เมื่อมองอีกมุมหนึ่ง ก็เป็นการสร้างแรงบันดาลใจและนวัตกรรมในการออกแบบวัสดุหรือระบบอาคารได้อีก เท่ากับเป็นพื้นที่ให้นักออกแบบคิดหาวิธีใหม่ๆ เพื่อให้บรรลุเกณฑ์ อย่างในบางโครงการเราจะเห็นการใช้ Solar Cell มาช่วยประหยัดพลังงาน เห็นการออกแบบ Landscape ที่กักเก็บน้ำฝน หรือการเลือกวัสดุที่เป็นแบบ Low Carbon ซึ่งปล่อยปริมาณ Carbon Footprint ที่น้อยกว่าวัสดุอื่นๆ เป็นต้น

3. เชื่อมโยงเรื่องของการสร้างสุขภาวะของผู้ใช้อาคารให้ดีขึ้น

ไม่ใช่แค่สิ่งแวดล้อมที่ใส่ใจ แต่ LEED ให้ความสำคัญถึงคุณภาพชีวิตของคนในอาคารเช่นกัน เมื่อพวกเขาเข้ามายังอาคารนั้นแล้วจะได้อยู่ท่ามกลางสภาพแวดล้อมที่ดีต่อสุขภาพ เช่น ในอาคารมีอากาศบริสุทธิ์, มีจุดเปิดรับแสงธรรมชาติ, ไม่มีวัสดุที่ปล่อยสารระเหยที่เป็นพิษ เป็นต้น สิ่งเหล่านี้ทำให้ผู้อยู่อาศัยหรือผู้ทำงานในอาคารมีสุขภาพกายและใจที่ดีขึ้น

4. ผลักดันการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับอสังหาริมทรัพย์

และเมื่ออาคารไหนที่ผ่าน LEED แล้ว มักแต้มต่อที่ดีในการตั้งราคาขายหรือค่าเช่าสถานที่ที่สูงกว่าอาคารทั่วไป เพราะผู้ซื้อ/ผู้เช่ามองเห็นประโยชน์ทั้งด้านการลดต้นทุนพลังงานและยังส่งเสริมเรื่องของภาพลักษณ์องค์กรที่ดูใส่ใจสิ่งแว้ดล้อมและตระหนักถึงความยั่งยืน ทำให้โครงการมีความน่าสนใจ ดึงดูดให้นักลงทุนมาทำธุรกิจมากขึ้น

ถ้าพูดแบบเข้าให้ง่าย เรื่องของมาตรฐานอาคารเขียวอย่าง LEED เป็นเหมือนแนวทางการออกแบบอาคารที่ไม่ได้โฟกัสเรื่องฟังก์ชันหรือความสวยงาม แต่มุ่งไปที่การยกระดับงานก่อสร้างอาคารที่เป็นมิตรต่อโลกและผู้คนอย่างสมดุล

ขอบคุณข้อมูลจาก :

https://www.innovator-x.com

https://www.jorakay.co.th

ขอบคุณรูปประกอบจาก :

https://www.architectmagazine.com