โรงพยาบาลราชพฤกษ์ที่ให้ความสำคัญกับสภาพแวดล้อม โรงพยาบาลที่ใช้ธรรมชาติเยียวยาทางจิตใจและร่างกาย เพื่อสุขภาวะที่ดีของผู้ป่วย

เราพูดถึง case study งานออกแบบของฝั่งโรงพยาบาลต่างประเทศมาแล้ว ทีนี้ในประเทศไทยก็มีโรงพยาบาลที่น่าสนใจนะครับ อย่าง “โรงพยาบาลราชพฤกษ์ จ.ขอนแก่น” ที่ออกแบบมาเพื่อให้สุขภาวะของผู้พักฟื้นนั้นดีขึ้น มาชมกันว่าเขาออกแบบอย่างไรกันครับ

โรงพยาบาลราชพฤกษ์ตั้งอยู่ที่จังหวัดขอนแก่น โดยก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ.2537 แรกเริ่มเป็นโรงพยาบาลเอกชนทั่วไปมีขนาด 50 เตียง จนกระทั่งมีการขยับขยายไปก่อสร้างอาคารโรงพยาบาลราชพฤกษ์แห่งใหม่ บนพื้นที่ขนาด 10 ไร่ที่ไกลออกไปจากที่เดิมราว 1 กิโลเมตร เพื่อขยายพื้นที่ในการให้บริการแก่ผู้ป่วยที่มีความต้องการบริการทางการแพทย์เพิ่มขึ้น โดยเป็นโรงพยาบาลขนาด 220 เตียง และมีเป้าหมายที่ต้องการเป็น โรงพยาบาลที่มีสภาพแวดล้อมเพื่อการเยียวยา (Healing Environment Hospital) และโรงพยาบาลราชพฤกษ์แห่งใหม่ ถูกออกแบบโดย สถาบันอาศรมศิลป์, กา-ละ-เท-ศะ, LD49 และ P Landscape

เพื่อต้องการสร้างสิ่งแวดล้อมที่ไม่ตึงเครียดและลบภาพลักษณ์เก่าของโรงพยาบาลแบบเดิม จากสถานที่รักษาโรคที่เต็มไปด้วยกลิ่นยาและแอลกฮออล์ กับบรรยากาศเคร่งเครียดภายในพื้นที่ปิดทึบ โรงพยาบาลราชพฤกษ์นี้จะถูกออกแบบให้มีพื้นที่สีเขียวเพิ่มมากขึ้น ใช้ความเป็นธรรมชาติเข้ามาแทรกตามบริเวณต่างๆ เพื่อช่วยบำบัดและมอบความรู้สึกว่าได้อยู่ที่บ้านมากกว่าอยู่ที่โรงพยาบาล

ด้วยจุดเริ่มต้นการออกแบบนั้น มาจากการระดมความคิดของกลุ่มคนหลายสาขาวิชาชีพ กับการตั้งโจทย์ว่า โรงพยาบาลในฝันคืออะไร? ซึ่งคำตอบที่ได้รับกลับมา ทำให้กลุ่มนักออกแบบที่ดูแลโปรเจกต์นี้นำไปพัฒนาต่อเป็นทิศทางการออกแบบ 3 ส่วนหลักๆ คือ

1. เป็นโรงพยาบาลที่สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเยียวยาทางจิตใจ “แม้กายป่วย แต่ใจไม่ป่วย”

2. เป็นโรงพยาบาลที่มีประสิทธิภาพในการใช้งานและบริหารจัดการ

3. เป็นโรงพยาบาลที่สอดคล้องกับบริบทที่ตั้งโครงการ

และ Wazzadu Low Carbon Material Library เห็นว่ามีจุดเด่นในพาร์ทการออกแบบที่น่าสนใจ ตามนี้ครับ

1. ใช้ธรรมชาติบำบัดและตกแต่งสถานที่
ภายในโรงพยาบาลจะมีพื้นที่สีเขียวทั้งภายนอกและภายในอาคาร มีต้นไม้ใหญ่ล้อมอาคาร และยังมีสวน Courtyard ที่ช่วยสร้างบรรยากาศร่มรื่น เพิ่มความเย็นสบายให้กับโซน Outdoor หากต้องการเดินเล่นเพื่อลดภาวะความตึงเครียด ก็สามารถมาพักผ่อนที่สวนนี้ หรือจะแวะที่ชั้นห้า เพื่อไปผ่อนคลายที่ Roof Garden ซึ่งเป็นพื้นที่สำหรับโซนผู้ป่วยใน ที่สามารถมองเห็นและลงมาใช้ประโยชน์ได้

และหากมองในเชิงทฤษฎี นี่คือ การออกแบบตาม Biophilic Design ที่เชื่อมต่อผู้คนในโรงพยาบาลให้ได้ใกล้ชิดกับธรรมชาติ เป็นวิธีธรรมชาติบำบัดที่ลดความเครียด เพิ่มความสงบในจิตใจและเอื้อต่อการเยียวยาอาการเจ็บป่วย

2. ออกแบบบริบทโดยรอบให้เหมือนอยู่บ้าน

สำหรับโรงพยาบาลราชพฤกษ์นั้น เน้นเลือกใช้วัสดุตกแต่งเป็นไม้เพื่อให้ความรู้สึกที่อบอุ่น สบายๆ มากกว่าจะเป็นโทนสีขาวแบบที่คุ้นตา เพราะโรงพยาบาลราชพฤกษ์จะเน้นบรรยากาศความเป็น “feel at home” ผ่านการมี space ต่างๆ ที่ให้คนที่อยู่ได้รู้สึกเหมือนอยู่บ้าน ทั้งการมีพื้นที่สวนตรงกลาง, การออกแบบให้มีระเบียงแวะพักผ่อนแล้วใช้ฉากกั้นลายสานรูปเฉลว หรือการตกแต่งหลังคา-เสา-ชายคาให้มีลักษณะเหมือนบ้านพักอาศัยมากกว่าโรงพยาบาล

3. การจัด Zoning ที่เชื่อมโยงเรื่องการรักษากับความรู้สึกของผู้ใช้บริการ

อีกหนึ่งจุดเด่นที่สำคัญ คือการจัดวางพื้นที่ตามหลัก Zoning ที่สอดคล้องกับมาตรฐานโรงพยาบาลและคำนึงถึงการเชื่อมโยงระหว่างแผนกต่างๆ เช่น การวางแผนกฉุกเฉินให้อยู่ใกล้กับแผนกรังสีวิทยาเพื่อความรวดเร็วในการวินิจฉัยโรค การแยกเส้นทางสัญจรอย่างมีระบบก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่สะท้อนถึงการบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการแยกผู้ป่วยหนักออกจากผู้ป่วยทั่วไป ไม่ให้ภาพของผู้เจ็บป่วยรุนแรงรบกวนจิตใจของผู้มาเยือนคนอื่นๆ อีกทั้งยังมีการออกแบบเส้นทางสัญจรที่เข้าใจง่าย ไม่ซับซ้อน โดยใช้คอร์ทกลางอาคารเป็นแกนหลักในการนำทาง ช่วยให้ผู้มาใช้บริการสามารถจดจำและหาทางไปยังพื้นที่ต่างๆ ได้อย่างไม่สับสน

Wazzadu Low Carbon Material Library มองว่าการออกแบบโรงพยาบาลราชพฤกษ์จึงไม่ใช่แค่ “สวย” หรือ “เยียวยาใจ” แต่นี่เป็นตัวอย่างของอาคารเพื่อสุขภาพที่ช่วยลดการปล่อยคาร์บอน ผ่านการออกแบบที่มีดีเทลต่างๆ

ทั้งเลือกวัสดุใช้ไม้จากในท้องถิ่นเพื่อลดการขนส่งจากไกล การสร้างคอร์ทกลางแบบเปิดโล่งเพื่อให้ลมธรรมชาติพัดผ่านทั่วทั้งอาคาร ลดการเปิดแอร์และประหยัดพลังงานไปในคราวเดียวกัน อีกทั้งมีการจัดการขยะอย่างเป็นระบบ ทำให้โปรเจกต์นี้เหมาะเป็น Case Study ที่น่าสนใจสำหรับแนวทางออกแบบอสังหาฯ เพื่อสิ่งแวดล้อมและเพื่อสุขภาพที่ดีของผู้ใช้อาคารครับ

ขอขอบคุณข้อมูลและรูปประกอบ :

https://arsomsilparchitect.co.th/project/ratchaphruek-hospital/

https://readthecloud.co/ratchaphruek-hospital/

https://rph.co.th/about-us/